Uprzywilejowanie wspólników/udziałów w spółce z o.o

Uprzywilejowanie wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) pozwala różnicować prawa i obowiązki wspólników w związku z przysługującymi im udziałami w spółce. Uprzywilejowanie może dotyczyć zarówno sfery finansowej, jak i decyzyjnej, a także może odnosić się do konkretnej osoby będącej wspólnikiem, bądź posiadanych przez nią udziałów.

W polskim systemie prawnym, kwestie związane z uprzywilejowaniem wspólników regulowane są głównie przez przepisy Kodeksu spółek handlowych, w tym art. 174, który chociaż statuuje zasadę równości wspólników, to szczegółowo określa odstępstwa od tej zasady. Udziały, zgodnie w treścią ww. przepisu,  mogą być uprzywilejowane w zakresie prawa głosu, prawa do dywidendy oraz udziału w majątku likwidacyjnym spółki. Warto jednak zaznaczyć, że ustawowy katalog uprzywilejowania nie jest katalogiem zamkniętym.

Wyróżnia się dwa rodzaje uprzywilejowania:

1. imienne – odnoszące się do konkretnego wspólnika (uprzywilejowanie podmiotowe),
2. na udziałach – odnoszące się do posiadanych przez wspólnika udziałów (uprzywilejowanie przedmiotowe).

Uprzywilejowanie imienne

Uprzywilejowanie odnosi się do konkretnej osoby będącej wspólnikiem, a nie do posiadanych przez nią udziałów. Oznacza to, że przywileje są przypisane bezpośrednio do danej osoby, niezależnie od tego, ile udziałów posiada. Utrata takich przywilejów następuje, jeśli dana osoba przestanie być wspólnikiem. Nie przechodzą one na spadkobierców, nie są zbywalne, nie przenoszą się na nowego właściciela udziałów np. po sprzedaniu lub przekazaniu udziałów. Takie rozwiązania są często stosowane w mniejszych, rodzinnych spółkach, gdzie szczególne uprawnienia są zarezerwowane dla zasłużonych osób.

Przywileje mogą dotyczyć różnych aspektów funkcjonowania oraz spółki np. określenie liczby członków Zarządu Spółki oraz ich wybór, a także prawo pierwszeństwa zbywanych udziałów.

Przykład:

Wspólnikowi Janowi Kowalskiemu przysługują następujące uprawnienia osobiste:

1. prawo określenia liczby Członków Zarządu, powoływania i odwoływania Prezesa i Członka Zarządu Spółki oraz określania ich funkcji.
2. w przypadku likwidacji spółki, posiada pierwszeństwo w zaspokojeniu roszczeń z majątku likwidacyjnego spółki do wysokości pełnego zwrotu wniesionych wkładów kapitałowych, przed innymi wspólnikami.

Uprzywilejowanie udziałów

Uprzywilejowanie jest związane z poszczególnymi udziałami, co oznacza, że przywileje przypisane są do określonego pakietu udziałów, a nie do osoby je posiadającej. Uprzywilejowanie to może być przenoszone między wspólnikami oraz w przypadku ich sprzedaży lub przekazania przysługuje nowemu właścicielowi udziałów. Zastosowanie tego rozwiązania jest typowe w przypadku większych spółek, gdzie uprzywilejowane udziały mogą być elementem kontrolnym.

Przywileje mogą dotyczyć np. wyższego udziału w zysku, dodatkowych głosów na zgromadzeniu wspólników lub udziału w przypadku podziału majątku przy likwidacji spółki.

Warto podkreślić, że uprzywilejowanie głosowe nie może być jednak nieograniczone – art. 174 § 4 k.s.h. wprowadza bowiem ograniczenie przyznania maksymalnie trzech głosów na jeden udział. Z kolei udziały uprzywilejowane w zakresie prawa do dywidendy mogą przyznawać uprawnienie do dywidendy w wysokości nie wyższej niż o połowę dywidendy przypadającej na udziały nieuprzywilejowane.

Przykład:

1. Wspólnik Jan Kowalski posiada udziały uprzywilejowane w zakresie prawa głosu. Na każdy posiadany przez niego udział przypadają trzy głosy na Zgromadzeniu Wspólników.
2. Udziały wspólnika Jana Kowalskiego są uprzywilejowane w zakresie dywidendy. Przysługuje mu prawo do dywidendy w wysokości 150% kwoty przypadającej na pozostałe udziały spółki. Dywidenda ta wypłacana będzie w pierwszej kolejności, przed podziałem zysku pomiędzy pozostałych wspólników.

Niezależnie od rodzaju uprzywilejowania, tego typu zapisy muszą zostać ściśle określone w umowie spółki oraz powinny być precyzyjne i zgodne z przepisami Kodeksu spółek handlowych. Wszelkie zmiany w tym zakresie wymagają zgody wspólników oraz wpisania zmian do Krajowego Rejestru Sądowego. Ustalenie dodatkowych praw wspólników w spółce jest najczęściej decyzją podejmowaną na etapie jej tworzenia. Przyznanie uprzywilejowania na tym etapie może być w późniejszym okresie szczególnie przydatne w sytuacji, gdy do Spółki przystępuje nowy wspólnik bądź podczas gdy wytworzy się konflikt między wspólnikami. Oczywiście może też zostać zastosowane jako forma docenienia wspólnika bądź wyróżnienia jego kompetencji na tle innych wspólników.