Zmiany w regulacji bezpieczeństwa produktów! Czy Wasz biznes jest na nie przygotowany? Najważniejsze informacje w związku z wejściem w życie Rozporządzenia GPSR

Pod skrótem GPSR kryje się Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/988 z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1025/2012 i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1828 oraz uchylające dyrektywę 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywę Rady 87/357/EWG (Dz.U.UE.L.2023.135.1 z dnia 2023.05.23)

Ujmując ogólnie, GPSR jest rozporządzeniem unijnym, to znaczy że dla swojego obowiązywania nie wymaga dodatkowej ustawy. Unijny prawodawca postanowił przy jego pomocy wprowadzić na rynku unijnym zasady bezpieczeństwa dotyczące wprowadzania produktów konsumenckich. Nowe zasady będą obowiązywać już od 13 grudnia 2024 roku. Co się w nich znajduje?

Czym jest GPSR?

Rozporządzenie wprowadza nowe wymogi bezpieczeństwa dla produktów konsumenckich sprzedawanych w Unii Europejskiej. Nowe przepisy mają na celu uwzględnienie istotnych zmian społecznych, które wpłynęły na bezpieczeństwo produktów konsumenckich, takich jak rosnąca cyfryzacja, nowe osiągnięcia technologiczne i zglobalizowane łańcuchy dostaw. 

Z punktu widzenia obrotu rynkowego, celem wprowadzenia GPSR było:

• Zapewnienie bezpieczeństwa konsumentów w kontekście cyfryzacji i sprzedaży internetowej,
• Usprawnienie procedur wycofywania niebezpiecznych produktów z rynku,
• Harmonizacja przepisów oraz poprawa spójności legislacyjnej z innymi aktami unijnymi, w celu uniknięcia zróżnicowanej implementacji w poszczególnych państwach członkowskich,

Czy rozporządzenie doprowadzi do usystematyzowania przepisów? Szanse są raczej niewielkie, w szczególności odnosząc się do obowiązków przedsiębiorców transgranicznych. 

Kogo dotyczy i jakie obowiązki nakłada GPSR?

Rozporządzenie nakłada obowiązki na odpowiednie podmioty gospodarcze zdefiniowane jako producent, autoryzowany przedstawiciel, importer, dystrybutor, podmiot realizujący zamówienie lub jakakolwiek osoba podlegająca prawnym obowiązkom dotyczącym wytwarzania lub wprowadzania produktów na rynki oraz operatorów internetowych platform handlowych. 

Zgodnie z filozofią aktów prawnych nowego podejścia GPSR przewiduje jeden podstawowy obowiązek: wprowadzane na rynek produkty maja być produktami bezpiecznymi. GPSR nie precyzuje, w jaki sposób należy to osiągnąć, pozostawiając swobodę wyboru metod przedsiębiorcom. GPSR nakłada na producentów oraz sprzedawców obowiązek dostarczenia szczegółowych informacji na temat odpowiedzialnych za produkt podmiotów, ich adresów, danych kontaktowych, a także zamieszczenia informacji o bezpieczeństwie produktu. Rozporządzenie GPSR ma zastosowanie m.in. do:

• Producentów, w zakresie w jakim wytwarzają produkt lub zlecają zaprojektowanie lub wytworzenie produktu i sprzedają ten produkt pod własną nazwą lub własnym znakiem towarowym. Głównymi obowiązkami producentów jest obowiązek przeprowadzenia oceny ryzyka oraz przygotowania dokumentacji technicznej, obowiązek udostępnienia publicznie kanałów komunikacji, takich jak numer telefonu, adres e-mail czy dedykowana sekcja strony internetowej, umożliwiających zgłaszanie produktów lub incydentów związanych z bezpieczeństwem produktu, a także obowiązek podjęcia odpowiednich kroków w przypadku produktów mogących stanowić zagrożenie tj.  wycofanie produktu z rynku. Producenci powinni również poinformować konsumentów, właściwe organy nadzoru w krajach, gdzie produkt był dostępny, oraz innych uczestników łańcucha dystrybucji za pośrednictwem systemu Safety Business Gateway.
• Importerów, którzy mają miejsce zamieszkania lub siedzibę w Unii i wprowadzają do obrotu produkt pochodzący z państwa trzeciego. Mają oni obowiązek upewnienia się, że produkt spełnia wszystkie wymagania dotyczące bezpieczeństwa. Podobnie jak producenci, importerzy muszą zapewnić konsumentom możliwość kontaktu, podając swoją nazwę i adres jako punkt kontaktowy. Są także zobowiązani do współpracy z organami nadzoru, w tym udostępniania niezbędnych informacji i dokumentów. W przypadku zidentyfikowania problemów z bezpieczeństwem produktu, importerzy muszą poinformować konsumentów, podjąć odpowiednie działania naprawcze i zadbać o dostępność mechanizmów zgłaszania skarg. Otrzymane zgłoszenia powinny być rejestrowane i analizowane. Dodatkowo importerzy są odpowiedzialni za przechowywanie kopii dokumentacji technicznej, którą opracował producent, co pozwala im na weryfikację zgodności produktu z przepisami oraz na wsparcie w działaniach nadzorczych.
• Dystrybutorów, niebędących producentem ani importerem, którzy udostępniają produkt na rynku.Dystrybutorzy, jako podmioty mające najmniejszy wpływa na produkt zobowiązani są przede wszystkim zweryfikować spełnienie obowiązków przez producenta i importera, a w razie stwierdzenia nieprawidłowości podjąć działania naprawcze. Takie działania naprawcze obejmują m.in. wycofanie produktu z rynku, poinformowanie odpowiednich podmiotów, powiadomienie konsumentów oraz organów nadzoru, a także rejestrację i analizę zgłoszeń otrzymywanych od konsumentów.

Obowiązki internetowych platform handlowych

GPSR wprowadza istotne zmiany w zakresie obowiązków internetowych platform handlowych. Zgodnie z art. 19 GPSR przedsiębiorca sprzedający na odległość będzie musiał podać w ofercie dane identyfikujące producenta tj. nazwa, zarejestrowana nazwa handlowa lub znak towarowy producenta oraz jego adres pocztowy i elektroniczny do kontaktu, informacje o osobie odpowiedzialnej, jeśli producent nie ma siedziby lub miejsca zamieszkania w Unii Europejskiej, obejmujące jego nazwę, adres pocztowy i elektroniczny, dane identyfikujące produkt tj. obraz, rodzaj produktu czy inne identyfikatory oraz wszelkie ostrzeżenia lub informacje na temat bezpieczeństwa. Dodatkowo art. 22 rozporządzenia wprowadza szereg obowiązków dla internetowych platform internetowych związanych z bezpieczeństwem produktów. Definicja dostawcy internetowej platformy jest szeroka i oznacza dostawcę usługi pośrednictwa wykorzystującej interfejs online, który umożliwia konsumentom zawieranie z przedsiębiorcami umów zawieranych na odległość na sprzedaż produktów. Może ona dotyczyć wielu przedsiębiorców oferujących klientom opisane powyżej usługi.

Jakich produktów dotyczy GPSR?

Przepisy te mają zastosowanie nie tyle do podmiotów, ile do produktów, które wprowadza się do obrotu lub udostępnia się na rynku, przy czym zgodnie z najlepszymi standardami unijnej legislacji wyłączono spod jego zakresu trzy grupy produktów:

• produkty enumeratywnie wymienione w art. 2 ust. 2 GPSR, w tym w szczególności żywność, zwierzęta, leki, antyki i statki powietrzne,
• produkty zepsute, czyli wymagające naprawy lub odnowienia przed użyciem, w przypadku gdy produkty te są wprowadzane do obrotu lub udostępniane na rynku oraz noszą wyraźne oznaczenie, że wymagają naprawy lub odnowienia przed użyciem,
• produkty które zostały już objęte szczególną regulacją unijną, przy czym pomimo istnienia regulacji sektorowej GPSR znajduje zastosowanie do produktów w zakresie nieuregulowanym w takiej regulacji sektorowej.

Produktem w rozumieniu rozporządzenia jest natomiast: każdy przedmiot, połączony lub niepołączony z innymi przedmiotami, dostarczany lub udostępniany za wynagrodzeniem lub bez, w tym w ramach świadczenia usługi, który jest przeznaczony dla konsumentów lub którego konsumenci mogliby używać w dających się racjonalnie przewidzieć warunkach, nawet jeżeli nie jest dla nich przeznaczony.

Katalog produktów, których dotyczy rozporządzenie nie jest zamknięty, natomiast GPSR nie ma zastosowania do:

• produktów leczniczych do stosowania u ludzi ani do weterynaryjnych produktów leczniczych (ma natomiast zastosowanie do wyrobów medycznych, wpadających w kategorię przedmiotów regulowanych uzupełniająco, bo uregulowanych sektorowo rozporządzeniem 2017/745),
• żywności,
• pasz,
• żywych roślin i zwierząt, organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie stosowanych w sposób ograniczony, a także do produktów z roślin i zwierząt bezpośrednio związanych  z ich przyszłym rozmnażaniem,
• produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych,
• produktów ochrony roślin,
• sprzętu wykorzystywanego przez konsumentów do przemieszczania się lub podróży, w przypadku gdy jest on obsługiwany bezpośrednio przez usługodawcę w ramach usługi transportowej świadczonej konsumentom i nie jest obsługiwany przez samych konsumentów,
• statków powietrznych,
• antyków.

Rozporządzenie GPSR ma zastosowanie do produktów wprowadzanych do obrotu lub udostępnianych na rynku, niezależnie od tego czy są nowe, używane, naprawione lub odnowione. Nie ma zastosowania natomiast do produktów wymagających naprawy lub odnowienia przed użyciem, gdy są one wprowadzane do obrotu lub udostępniane na rynku oraz noszą wyraźne oznaczenie, że wymagają naprawy lub odnowienia przed użyciem.

Regulacja polska

W Polsce aktualnie Rząd przystąpił do prac nad ustawą precyzującą, jednak nie została ona jeszcze uchwalona. Projekt ustawy przygotował Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który przewiduje m.in. zasady prowadzenia kontroli bezpieczeństwa produktów, w tym kontroli sprzedaży na odległość oraz zasady prowadzenia postępowań wobec dostawców usług społeczeństwa informacyjnego i dostawców internetowych platform handlowych w sprawie ograniczenia podmiotowi gospodarczemu dostępu do interfejsu online albo usunięcia z interfejsu określonych treści dotyczących produktu. 

Projekt ustawy przewiduje także zróżnicowane kary pieniężne, które nakładane będą w drodze decyzji administracyjnej. Sankcje nakładane na producentów oraz importerów, jak również dostawców platform handlowych i usług internetowych mogą wynosić nawet 1.000.000,00 zł. Dystrybutorzy będą narażeni na kary do 500.000,00 zł.

Czy ostatecznie ustawa wejdzie w takiej treści? Nie wiadomo, ale z pewnością Państwa o tym poinformujemy.