W dniu 30 czerwca 2022 roku wchodzi w życie nowelizacja Kodeksu cywilnego, w wyniku której złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej oraz wszczęcie mediacji nie będzie już skutkowało przerwaniem biegu terminu przedawnienia.
Przepis art. 123 k.c. w dotychczasowym brzemieniu przewiduje, że bieg przedawnienia przerywa się m.in. przez czynność przedsięwziętą przed sądem bezpośrednio w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia oraz przez wszczęcie mediacji. Choć nie wynika to wprost z brzmienia przepisu, nie budzi wątpliwości przedstawicieli doktryny i judykatury, że złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej stanowi wskazaną wyżej czynność.
Z dniem 30 czerwca 2022 roku złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej oraz wszczęcie mediacji spowoduje natomiast zawieszenie biegu terminu przedawnienia (zgodnie ze znowelizowaną treścią art. 121 k.c.). Oznacza to, że bieg przedawnienia nie rozpocznie się, a rozpoczęty ulegnie zawieszeniu:
Termin przedawnienia będzie biegł dalej po zakończeniu tych postępowań.
Dotychczasowe wątpliwości interpretacyjne dotyczyły skutków składania kolejnych wniosków o zawezwanie do próby ugodowej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowany był pogląd, że wystąpienie z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej wyłącznie w celu uzyskania przerwy biegu przedawnienia stanowi sprzeczne z dobrymi obyczajami nadużycie prawa procesowego. Dotyczyło to w szczególności wielokrotnego składania takich wniosków. W wyroku z dnia 17 czerwca 2021 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt: II CSKP 104/21, Sąd Najwyższy wskazał jednak, że każde zawezwanie do próby ugodowej, z mocy samego prawa, powoduje przerwę biegu przedawnienia. Dokonanie tej czynności nie podlega ocenie pod kątem nadużycia prawa podmiotowego (art. 5 k.c.).
Zauważyć należy, że nadrzędnym celem działań wierzyciela powinno być jak najszybsze uzyskanie zaspokojenia jego roszczeń. Tym samym odwlekanie podejmowania czynności w celu ustalenia i wyegzekwowania roszczenia, w tym kierowanie kolejnych wniosków o zawezwanie do próby ugodowej tuż przed upływem terminu przedawnienia słusznie budziło wątpliwości.
Z drugiej jednak strony, w praktyce występują sytuacje, w których strony przez kilkanaście miesięcy, a nawet kilka lat prowadzą rozmowy ugodowe i negocjacje, mające na celu polubowne rozwiązanie sporu. Wówczas skorzystanie z postępowania pojednawczego jest uzasadnione i pozwala na zawarcie ugody przed sądem, bez prowadzenia skomplikowanego procesu, a tym samym na szybkie i definitywne zakończenie sporu. Taki zresztą był i jest cel postępowania pojednawczego.
Czerwcowa zmiana przepisów zmierza więc do wyeliminowania nadużywania przypadków korzystania z powyższej instytucji. W praktyce nie będzie już dopuszczalne wielokrotne składanie wniosków o zawezwanie do próby ugodowej w sytuacjach, gdy wierzyciele nie podejmują bezpośredniej i rzeczywistej próby dochodzenia ich roszczeń. Zawieszenie biegu przedawnienia w czasie trwania postępowania pojednawczego oraz mediacji umożliwi natomiast wierzycielom skuteczne, choć nadal czasami wydłużone, dochodzenie roszczeń, bez ryzyka ich przedawnienia.
Zmiana skutków wszczęcia mediacji może nie mieć tak doniosłego znaczenia, jak w przypadku postępowania pojednawczego z uwagi na nadal nieduże zainteresowanie stron konfliktu tą instytucją przed wszczęciem postępowania sądowego. Uzasadniona wydaje się jednak zmiana, polegająca na zawieszeniu biegu terminu przedawnienia w sytuacji, w której strony zdecydują się na mediację i prowadzą ją w celu zakończenia sporu.
Jakie skutki wywołają wnioski o zawezwanie do próby ugodowej oraz wszczęcie mediacji złożone przed dniem 30 czerwca 2022 roku? Ustawodawca uregulował tę kwestię, wprowadzając przepis przejściowy, zgodnie z którym do mediacji oraz postępowania pojednawczego wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej stosuje się przepisy dotychczasowe. Czynności skutecznie podjęte w tym terminie spowodują więc przerwanie biegu przedawnienia.
Opracowały: adwokat Anna Marciniak, adwokat Paulina Kozłowska.
Klikając „Akceptuję cookies”, zgadzasz się na przechowywanie plików cookie na swoim urządzeniu w celu usprawnienia nawigacji w witrynie, analizy korzystania z witryny i pomocy w naszych działaniach marketingowych.
